Bölümümüz, 1960 yılında, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tecrübî Psikoloji Kürsü Başkanı Prof. Dr. Mümtaz Turhan’ın çabalarıyla Sosyal Antropoloji ve Etnoloji Kürsüsü olarak kuruldu. Prof. Dr. Turhan’ın iletişime geçtiği Amerikalı antropolog Sol Tax’in aracılık etmesiyle, Uygulamalı Antropoloji Derneği (Society for Applied Anthropology) Başkanı Charles William Merton Hart, 1 Aralık 1959 itibariyle Fakültede Sosyal Antropoloji dersleri vermeye başladı.

Prof. Dr. Hart’ın dersleri, herhangi bir sertifika programına bağlı olmaksızın Sosyoloji, Psikoloji ve Arkeoloji öğrencileri için servis dersleri olarak açıldı (Prof.Dr.Hart’ın Edebiyat Fakültesinde verdiği ilk dersin metni, 1971’de Sosyal Antropoloji ve Etnoloji Bölümü Dergisi’nin ilk sayısında yayınlanmıştır).  1960 yılında, Hart’ın Dekanlığa yaptığı sertifika başvurusu ile Edebiyat Fakültesi bünyesinde Sosyal Antropoloji ve Etnoloji Kürsüsünün kurulmasına karar verildi. 1961 yılında ise ceza hukuku ve sosyal antropolojide uzmanlaşmış olan Dr.Nephan Saran ve Fakültenin Psikoloji Bölümünde eğitim gören tıp doktoru Dr. Ahmet Tugaç, Kürsü asistanları olarak göreve başladılar.

Sosyal Antropoloji ve Etnoloji Kürsüsü, 1961-1962 ders yılında 49 öğrenci ile eğitime başladı. Lisans programında Sosyal Antropoloji, Fiziki Antropoloji, Sosyal Değişmeler, Kültür Değişmeleri, İstatistik, Araştırma Yöntemleri gibi teorik ve uygulamalı dersler yer aldı. Bu dersler, güncellenmiş adları ve içerikleri ile ders programımızda yer almaya devam etmektedir.

Prof. Dr. Hart, araştırma odaklı bir eğitim modeli yerleştirme rolü üstlendi. İstanbul’da lisans öğrencileriyle birlikte yürüttüğü en önemli araştırma, 10.000 gecekondu ailesi ile alanda görüşmeler yapılarak gerçekleştirilen Zeytinburnu çalışmasıdır. Bu meşakkatli araştırmadan elde edilen veriler, yine öğrencilerin katılımıyla analiz edildi ve yorumlandı. Araştırma bulgularının sunulduğu rapor, Prof. Dr. Hart tarafından kaleme alındı, Dr. Saran tarafından Türkçeye çevrildi (1969).

İstanbul Üniversitesi Antropoloji Bölümünün kendi öğrencilerine alan araştırması deneyimi kazandırma çabası, Hart ve Saran’ın öğrencileriyle birlikte emek verdikleri Zeytinburnu araştırması vesilesiyle başlayan bir geleneğin sonucudur. “Antropolog, araştırma ortamında yetişir” ilkesi, yıllar içinde bölüm felsefesine dönüşmüştür.

Prof. Dr. Hart, sağlık problemleri nedeniyle 1969 yılının sonbaharında Amerika Birleşik Devletleri’ne yeniden yerleşmek üzere Türkiye’den ayrıldı ve 1976’da hayatını kaybetti. Prof. Dr. Hart’ın ardından Bölüm Başkanlığı görevini sırasıyla Prof. Dr. Nephan Saran (1969-1987), Prof. Dr. Taylan Akkayan (1987-2012), Prof. Dr. Yüksel Kırımlı (2012-2018) ve Prof. Dr. Ecevit Barış Özener (2018-devam) üstlendi.